Thường huấn : « Lắng nghe »

 Ngày hôm nay, con người đang tiếp cận và xây dựng các mối tương quan của mình trên những phương tiện hiện đại. Việc xây dựng này được diễn ra cách dễ dàng và nhanh chóng. Tuy nhiên, khi sử dụng sự tiện lợi được coi là hợp thời này, con người liên lạc với nhau chủ yếu trên phương tiện ảo, nên khoảng cách giữa con người với nhau càng xa hơn, gặp gỡ và lắng nghe trở nên một chặng đường dài như không thể thực hiện được.

« Lắng nghe » là một trong những chủ đề nóng, mang tính nhân văn cao và có ý nghĩa sâu sắc đối với mỗi người trong việc xây dựng các mối tương quan với người khác. Đây cũng chính là chủ đề thường huấn được tổ chức hai lần/năm dành cho quý tu sĩ nam, nữ trẻ của gia đình Dòng Đức Mẹ Lên Trời. Đợt thường huấn được diễn ra vào hai ngày mồng 3 và mồng 4 tháng 1 vừa qua, tại Học viện dòng Anh em Augustinô Đức Mẹ Lên Trời, do ông Bernard, chuyên viên tâm lý, người Pháp thuyết trình và hướng dẫn. Với kiến thức uyên thâm và những kinh nghiệm có được sau hơn bốn mươi năm làm việc trong nghành tâm lý, thuyết trình viên đã giúp cho các tham dự viện có được cái nhìn thấu đáo hơn trong việc lắng nghe.

“Lắng nghe” được xem như là một chương trình đào tạo nhằm giáo dục con người. Đây là khái niệm căn bản mà mỗi người đều có trong tất cả các mối tương quan. Sự thể hiện một điều gì đó bằng hình ảnh hay bằng biểu tượng giúp người khác có những gợi ý hay liên tưởng đến một sự việc, hiện tượng nào đó trong quá trình giao tiếp… Ví dụ : Khi nói tới từ “CHEF”, người nghe sẽ nghĩ đến đó là vị hiệu trưởng, người lãnh đạo công ty, bề trên cộng đoàn, v.v. Qua đó cho thấy mỗi người đánh giá về sự việc, hiện tượng được nêu bằng những hình ảnh, biểu tượng theo quan điểm, cảm nhận, mối quan hệ thân thiết riêng của mình. Quả vậy, khi nghe một điều gì đó về một sự việc hay hiện tượng, thì trí tưởng tượng, suy nghĩ của mỗi người rất phong phú và đa dạng. Sự thể hiện một điều gì đó bằng hình ảnh hay bằng biểu tượng này có nguồn gốc từ hai nhân tố sau :

– Sự truyền (transmission) một cách có nhận thức và vô thức. Sự truyền này hấp thụ trong quá trình giáo dục ở gia đình, nhà trường, từ nền văn hóa của đất nước mà người đó được sinh ra và trưởng thành. Hơn thế nữa, khi một người có điều kiện và cơ hội sống, du học, du lịch, làm việc ở nước ngoài thì sự ảnh hưởng từ một nền văn hóa khác còn phong phú hơn. Con người dễ nhầm lẫn giữa sự thể hiện của hình ảnh hay biểu tượng và hiện thực của nó. Sự thể hiện một điều gì đó bằng hình ảnh hay bằng biểu tượng có liên kết với văn hóa của mỗi tộc người, mỗi quốc gia.

– Kinh nghiệm ngược lại với sự truyền, vì kinh nghiệm không thể truyền đạt. Mỗi người phải tự mình trải nghiệm. Sự trải nghiệm của mỗi người hoàn toàn khác nhau, để người này hiểu người kia, buộc người này phải bước vào thế giới sống của người kia. Chính vì lẽ đó, không ai có khả năng đánh giá, phê bình người khác dựa vào kinh nghiệm và cảm nhận của chính mình.

Mặt khác, trong nghệ thuật lắng nghe, con người cần tạo điều kiện cân bằng giữa vai trò « tôi » và « bạn ». Nếu thiếu một trong hai, việc lắng nghe sẽ không đi đến kết quả trọn vẹn. Hơn nữa, khi lắng nghe, mỗi người nên có một thái độ trung lập, rất tỉnh táo, để có thể thật sự lắng nghe người khác khi họ cần chia sẻ. Đồng thời, phải có một cái nhìn phổ quát, tìm ra cái thực tại của sự việc, hiện tượng mà mọi người có thể chấp nhận được. Khi lắng nghe, tránh những lời nói trực tiếp làm tổn thương người đối diện, nhưng khéo léo trong cách ứng xử và sử dụng ngôn từ. Bằng lối trình bày dí dõm, kết hợp với những biểu hiện của ngôn ngữ cơ thể, thuyết trình viên đã cung cấp cho những người tham dự những nhân tố cơ bản mang tính nền tảng, để trong hành trình sống, mọi người có cách ứng xử tốt hơn, nhân bản hơn với mọi người xung quanh và với thế giới. Tưởng cũng xin nói thêm : đợt thường huấn diễn ra trong năm không chỉ giúp các tu sĩ trẻ trong gia đình Dòng Đức Mẹ Lên Trời về kiến thức, mà còn là dịp để mọi người gặp gỡ, hỏi thăm, cầu nguyện và sống tình huynh đệ với nhau.

Sr Như Ý – OA